نمک آبی از جمله سنگ نمک‌هایی است که شهرت جهانی داشته و تنها محل اکتشاف آن در کشور عزیزمان و در قلب معادن گرمسار واقع در استان سمنان است. به دلیل وجود مقادیر اندک این نوع سنگ نمک در دل این معادن استفاده از واژه اکتشاف به جای استخراج صحیح‌تر است. در این نوشتار به این پرسش به تفصیل پاسخ می‌دهیم که نمک آبی چیست ؟ چه ویژگی‌ها و خواصی دارد؟ و موارد استفاده و کاربرد آن چیست؟
نمک آبی: Persian blue salt
اگرچه سنگ نمک‌ها در بیشتر مواقع سفید یا بی‌رنگ هستند با این حال سنگ نمک‌هایی در طیف رنگی قرمز، نارنجی، صورتی، نباتی و جیگری (هیمالیا) نیز وجود دارند. دلیل چنین تنوع رنگی، نوع و مقدار ناخالص‌های موجود در آنهاست.
مثلا کثرت عنصر آهن در بافت یک سنگ نمک باعث پدید آمدن سنگ نمک قرمز یا نارنجی رنگ می‌شود. از دیگر انواع سنگ نمک‌های رنگی، نمک آبی یا سنگ نمک آبی گرمسار است. اما دلیل این رنگ نمک آبی چیست ؟ وجود مقدار زیادی عنصر پتاسیم در آن دلیل آبی رنگ بودن آن است.
با توجه به اینکه معادن گرمسار واقع در استان سمنان تنها معادن برخوردار از چنین سنگ نمکی در دنیا هستند، نمک آبی گرمسار در کشورهای مختف با نام Persian blue salt شناخته می‌شود. در مورد نمک آبی باید گفت که به علت وجود مقادیر اندک و یافتن اتفاقی رگه‌هایی از آن در معادن سنگ نمک گرمسار، استفاده از واژه اکتشاف به جای استخراج در مورد آن صحیح‌تر است.
سنگ نمک آبی گرمسار : خواص و عناصر سازنده
به کاربرد نمک آبی به عنوان نمک خوراکی توجه ویژه‌ای می‌شود. اما آیا دلیل توجه به جنبه خوراکی نمک آبی چیست ؟ عناصر مفید موجود در بافت سنگ نمک آبی گرمسار باعث شده تا به جنبه خوراکی آن توجه کافی شود:
1- پتاسیم
پتاسیم به عنوان عنصر غالب در نمک آبی گرمسار به دلیل تأثیر آن در بهبود کیفیت گردش خون و نیز نحوه عملکرد ماهیچه‌ها و عضلات، می‌تواند در کاهش فشار عصبی بسیار مفید باشد.
2- کلسیم
کلسیم در رشد و تقویت استخوان‌های بدن و داشتن اسکلتی مقاوم در برابر شکنندگی نقش مهمی دارد که نمک آبی مقدار قابل توجهی از آن را داراست.
3- منیزیم
سومین عنصر سازنده نمک آبی، منیزیم است که نقش اساسی در حفظ دندان‌ها و رفع خستگی عضلات ران و بازوها دارد.
نمک آبی : کاربرد و موارد مصرف
نمک آبی نسبت به سایر انوع نمک قیمت نسبتا بالایی دارد. اما دلیل این قیمت بالای نمک آبی چیست ؟ همچنان که گفته شد، میزان استخراج نمک آبی از دل معادن سنگ نمک گرمسار پایین است. به طوری که این میزان به طور سالانه تنها به 5 تن می‌تواند برسد در حالی که به عنوان نمونه استخراج سنگ نمک قرمز 30 هزار تن در سال است.
درست به همین دلیل نیز نمک آبی از قیمت بالاتری نسبت به سایر سنگ نمک‌ها برخوردار بوده و می‌تواند به 1 میلیون تومان به ازای یک کیلوگرم برسد. البته ناگفته نماند که هرچقدر خلوص آن بیشتر و ظاهرش پررنگ‌تر باشد، قیمت آن نیز افزایش می‌یابد.
با توجه به چنین بهایی، خرید نمک آبی در کشورمان چندان مرسوم نیست. اما در عین حال کشورهایی همچون آلمان، انگلیس، ایتالیا، اسپانیا، کانادا، آمریکا و هلند از خریداران قدیمی Persian blue salt به شمار می‌آیند.
کاربرد و موارد مصرف نمک آبی در کشورهای اروپایی و آمریکایی به شرح زیر است:
1- آشپزی و پخت غذاهای دریایی
کمتر رستورانی را در اروپا یا آمریکا می‌توان یافت که از نمک آبی به عنوان چاشنی غذا بویژه در پخت غذاهای دریایی استفاده نکند.
2- جمع‌آوری کلکسیون
ظاهر زیبا و شکیل نمک آبی گرمسار، به راحتی کلکسیونداران را مجذوب و شیفته خود می‌سازد. توجه به این نکته ضروریست که نمک آبی در ساخت سنگ نمکی دکوری نمی‌تواند کاربرد داشته باشد که اندازه بسیار کوچک قطعات آن، دلیل این امر است.
3- داروی ضد افسردگی
وجود مقادیر زیاد عنصر پتاسیم در سنگ نمک آبی گرمسار علاوه بر بخشیدن رنگ جذاب و فریبنده بدان، به دلیل مؤثر بودن در کاهش فشار عصبی، به عنوان داروی ضد افسردگی در جوامع غربی کاربرد دارد.
نمک آبی اصل : ویژگی‌ها و نحوه شناسایی
با در نظر گرفتن اینکه نمک آبی، سنگ نمکی کمیاب و نادر است باید در این مورد مراقب افراد سودجو بود تا سنگ نمکی رنگ شده را به عنوان نمک آبی، معرفی نکنند. اما مهم‌ترین شاخصه‌های نمک آبی چیست ؟ ویژگی‌های اصلی نمک آبی اصل و غیر تقلبی عبارتند از:
- شفاف بودن و وجود رگه‌هایی آبی رنگ در آن (و نه آبی مطلق)
- سفید رنگ بودن دانه‌های نمک آبی خرد و کوبیده شده
در پایان خاطرنشان می‌کنیم که سنگ نمک آبی سمنان را نباید با نمک آبی گرمسار یکی دانست. چرا که برخلاف آن، قیمت، ارزش غذایی و شفافیت بسیار کمتری داشته و زیبایی ظاهری چندانی نیز ندارد.