تنوع معادن نمک موجود در کشورمان به حدی است که توانسته ایران را در رتبه هشتم نسبت به دیگر رقبای خود در دنیا قرار دهد. در عین حال ایران به نقل از سازمان زمین شناسی بریتانیا در دهه اخیر، همواره یکی از بیست کشور جهان در تولید و استخراج نمک نیز شناخته می‌شود. با وجود این دو امتیاز برجسته ایران در بازارهای خارجی و صادرات نمک نقش مهمی دارد. در این نوشتار به بررسی وضعیت صادرات نمک به اروپا می‌پردازیم و فعالیت کارخانه نمک شایان در این زمینه را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
کاربردهای متنوع نمک و پتانسیل صادرات
یکی از سودمندترین مواد معدنی، نمک است که مصارف غذایی آن را باید تنها یکی از وجوه کاربردی آن دانست. این ماده با ارزش که از معادن نمک کوهی و یا آب دریاچه‌ها و دریاها استخراج می‌شود، در موارد زیر نیز به طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد:
- استفاده از نمک در اکثر صنایع از جمله شیلات (برای گندزدایی)
- استفاده از نمک در صنعت پتروشیمی
- استفاده از نمک در مصارف پزشکی (سرم‌سازی، داروسازی)
- استفاده از نمک در تصفیه آب
- نمک حفاری
- نساجی
- نمک اسیدسازی
- نمک دباغی
- کارخانجات یخ‌سازی
- کارخانجات تولید و بسته‌بندی مواد غذایی و کنسروسازی
- کارخانجات تولید مواد بهداشتی و آرایشی
- برطرف کردن لغزندگی معابر در فصول سرد سال (مخلوط نمک و شن)
- شیرینی‌پزی و نانوایی
- وسائل دکوراتیو (سنگ نمک تزئینی یا چراغ نمکی)
استفاده گسترده از نمک در صنایع مختلف و در نتیجه، نیاز روز افزون بازارهای جهانی به این ماده معدنی، ظرفیت بالایی در صادرات نمک ایجاد می‌کند.
ایران و چشم‌انداز صادرات نمک به اروپا
کشور ما پتانسیل خوبی برای حضور در بازار جهانی نمک دارد. این پتانسیل به لطف منابع بزرگ نمک و سنگ نمک در ایران است. منابعی همچون معادن نمک گرمسار واقع در استان سمنان و نیز دریاچه‌هایی نظیر دریاچه قم و ارومیه. همچنان که شیلی در آمریکای جنوبی، کانادا در آمریکای شمالی، مصر در آفریقا و هلند در اروپا توانسته‌اند به عنوان بزرگ‌ترین صادرکنندگان نمک در جهان شناخته شوند، ایران نیز در خاورمیانه سهم عمده‌ای در صادرات نمک داشته است. از سویی عراق، امارات و افغانستان خریداران اصلی نمک ایران هستند و از سوی دیگر چین، گرجستان، روسیه، هند، ترکیه و عراق به عنوان بازارهای هدف سنگ نمک کشورمان شناخته می‌شوند.
درخشش ایران در صادرات نمک به کشورهای آسیایی این امیدواری را به وجود آورده که در عرصه صادرات نمک به اروپا نیز نقش مؤثری داشته باشد. این امیدواری می‌تواند در سایه رعایت برخی نکات هرچند ظریف مانند نحوه بسته‌بندی زیبا، شکیل و استاندارد تحقق یابد. همچنین ذائقه هنری ایرانی نیز که در ساخت وسائل دکوراتیو و تزئینی شهره جهانیان است، می‌تواند در بخش صادرات محصولاتی مانند سنگ نمک تزئینی یا چراغ نمکی به کار گرفته شود. بدین ترتیب در این عرصه تبدیل به رقیب سرسخت چینی‌ها گردد.
شایان سالت (شرکت نمک شایان) و صادرات نمک به اروپا.
شرکت نمک سپید در شایان در سالهای 1388-1390 به کشور آلمان و اسپانیا صادرات گسترده ای داشته است. میزان صادرات به کشور اسپانیا به ماهانه 30 کانتینر می رسید. ولی متاسفانه بعلت تنگ تر شدن دایره تحریم های بین المللی علیه برنامه هسته ای ایران و عدم امکان تبادلات مالی بین المللی بین بانکهای ایرانی و بانکهای اروپایی و متعاقبا تصویب قانون بازگشت ارز حاصل از صادرات بدون در نظر گرفتن امکان تبادلات مالی با طرفهای خارجی و قرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATF، صادرات به اروپا بشدت کاهش پیدا کرد و در برخی موارد کاملا متوقف شد.
امروزه شرکت نمک سپید در شایان توانسته بخشی هرچند اندک از بازارهای قبلی در اروپا را بدست بیاورد. این موفقیت با استمداد از دوستان شرکت نمک سپید در شایان در کشور امارات متحده و انجام برخی تبادلات مالی بصورت غیر مستقیم حاصل شده است. ولی این سهم از بازار به هیچ وجه شایسته صادرکنندگان ایرانی نیست و پاسخگوی نیاز کشور به صادرات و ارز آوری را نمی‌باشد.