گنبد نمکی، ساختاری گنبدی شکل است که اگرچه جزء اصلی آن را نمک تشکیل می‌دهد با این حال سنگ‌ها و کانی‌های دیگری نیز در بافت آن یافت می‌شوند. به دلیل اهمیتی که گنبدهای نمکی در زمینه استخراج نفت، گاز، منابع معدنی و نیز ژئوتوریسم (زمین گردشگری) دارند دانستن چگونگی تشکیل آن‌ها می‌تواند برای بسیاری جالب باشد که از همین رو مقاله امروز ما نیز نگاهی دارد به ساختار، اهمیت و نحوه تشکیل آن.
گنبد نمکی چیست؟
یکی از پدیده‌های زیبای طبیعی، گنبدهای نمکی هستند. این ساختارهای گنبدی شکل را در واقع باید لایه‌هایی بزرگ و زیرزمینی از نمک خواند که بر اثر لرزش‌های ناگهانی همچون زلزله، ضمن حرکت به سطح زمین، شکل ظاهری آن‌ها نیز تغییر می‌کند. مسلما این تغییر شکل در آن‌ها با توجه به میزان فشار درونی حین تشکیل و همچنین نوع سنگ‌های پوششی، با یکدیگر تفاوت‌های فاحشی دارد. درست به همین علت است که اشکال متنوعی از گنبدهای نمکی را با اسامی بالش نمکی، تاقدیس نمکی، امواج نمکی، برجستگی تیغه مانند نمکی و استوک نمکی می‌توان مشاهده کرد.
از طرفی، مساوی یا نامساوی بودن شیب اطراف گنبدهای نمکی از معیارهای تقسیم‌بندی آن‌ها به دو نوع متقارن و نامتقارن محسوب میشود که البته شمار گنبدهای نمکی نامتقارن بیشتر است. بد نیست بدانید که اکثر گنبدهای نمکی در مناطق گرمسیر تشکیل می‌شوند.
بررسی ساختار
سه بخش اصلی را می‌توان در ساختار یک گنبد نمکی یافت:
- هسته‌ای مرکزی از جنس نمک
- پوشش احاطه کننده هسته مرکزی از جنس سنگ‌های رسوبی
- پوش سنگ یا طبقات رسوبی سطح فوقانی
اهمیت گنبد نمکی
زیبایی ظاهری گنبدهای نمکی اگرچه باعث جذب گردشگران میشود اما در این میان وجود ذخائر نفت و گاز و نیز منابع معدنی از علل اصلی روی آوردن کاوشگران به سمت این پدیده طبیعی است.
نحوه تشکیل گنبد نمکی
چگونگی تشکیل گنبدهای نمکی به زبانی ساده و غیر تخصصی شامل مراحل زیر است:
- انباشته شدن لایه‌های کمابیش ضخیمی از نمک
- احاطه لایه‌های نمک توسط لایه‌های رسوبی
- ایجاد طبقاتی دارای شیب ملایم
- تشکیل چین‌خوردگی‌های عضیم قوسی شکل (تاقدیس)، گسل‌ها و شکستگی‌ها
- نفوذ نمک به داخل شکستگی‌ها و به وجود آمدن گنبد نمکی
